گروه بدهی‌ها
در چارچوب استاندارد حسابداری شماره ۴۲، اصطلاح گروه بدهی‌ها به مجموعه‌ای از تعهدات اطلاق می‌شود که به‌طور مشترک و در ارتباط با یکدیگر مورد تحلیل، انتقال یا ارزش‌گذاری قرار می‌گیرند. همان‌طور که برخی دارایی‌ها تنها در قالب گروه قابل ارزش‌گذاری هستند، در مورد بدهی‌ها نیز گاهی لازم است تعهدات مرتبط به‌عنوان یک بسته (package) دیده شوند، زیرا ارزش منصفانه‌ی آن‌ها در کنار هم منعکس‌کننده‌ی رفتار واقعی مشارکت‌کنندگان بازار است.
ویژگی‌های کلیدی
- ارتباط متقابل تعهدات: برخی بدهی‌ها به‌طور قراردادی یا اقتصادی به یکدیگر وابسته‌اند و نمی‌توان آن‌ها را جداگانه ارزش‌گذاری کرد.
- انتقال به‌صورت بسته: در بازار، انتقال یا پذیرش برخی بدهی‌ها تنها زمانی انجام می‌شود که همه‌ی تعهدات مرتبط با هم منتقل شوند.
- منطق بازارمحور: مشارکت‌کنندگان بازار به ارزش کل گروه نگاه می‌کنند، نه صرفاً تک‌تک بدهی‌ها.
مثال‌های کاربردی
- بسته وام‌های بانکی یک شرکت:
بانک ممکن است مجموعه‌ای از وام‌های یک شرکت را به‌صورت بسته (با شرایط و سررسیدهای مختلف) در نظر بگیرد و ارزش منصفانه این گروه بدهی‌ها به‌صورت یکجا تعیین شود. - تعهدات زیست‌محیطی و بازسازی معدن:
یک شرکت معدنی ممکن است چندین تعهد قانونی برای پاک‌سازی، بازسازی و جبران خسارات داشته باشد. ارزش‌گذاری این تعهدات معمولاً در قالب «گروه بدهی‌ها» انجام می‌شود، چون تعهدات به‌هم وابسته‌اند. - اوراق بدهی شرکتی با شرایط مرتبط:
اگر یک شرکت چند سری اوراق بدهی منتشر کرده باشد که انتقال یا بازخرید آن‌ها در بازار به‌صورت بسته انجام می‌شود، ارزش منصفانه بر اساس کل گروه بدهی‌ها تعیین می‌گردد.
اهمیت در ارزش‌گذاری
- بازتاب دیدگاه مشارکت‌کنندگان بازار: بازار معمولاً ارزش کل بسته‌ی بدهی‌ها را مبنا قرار می‌دهد.
- کاهش خطا: اگر بدهی‌ها به‌طور جداگانه ارزش‌گذاری شوند، ممکن است اثر هم‌پوشانی یا وابستگی‌شان نادیده گرفته شود.
- ارتباط با «انتقال بدهی»: در بسیاری موارد، انتقال گروه بدهی‌ها به طرف مقابل در بازار، بازتاب‌دهنده ارزش واقعی است.
چالش‌های عملی
- نبود بازار فعال: برای بسیاری از گروه بدهی‌ها بازار فعالی وجود ندارد و ارزش‌گذاری نیازمند مدل‌های پیچیده سطح ۳ است.
- ریسک‌های اعتباری متفاوت: ممکن است درون یک گروه، بدهی‌ها ریسک‌های اعتباری یا نرخ‌های متفاوتی داشته باشند و تجمیع آن‌ها دشوار شود.
- شفافیت افشا: واحد تجاری باید به‌طور دقیق افشا کند که چرا بدهی‌ها به‌صورت گروهی ارزش‌گذاری شده‌اند و ورودی‌های کلیدی مورد استفاده چه بوده است.
جمع‌بندی
گروه بدهی‌ها در استاندارد حسابداری شماره ۴۲ نشان می‌دهد که ارزش منصفانه همیشه نباید به‌صورت تک‌تک محاسبه شود، بلکه در برخی موارد باید تعهدات مرتبط در قالب یک بسته دیده شوند. این رویکرد تصویر واقعی‌تر و بازارمحورتری از ارزش بدهی‌ها ارائه می‌دهد و با منطق مشارکت‌کنندگان بازار هماهنگ است.
این مفهوم بخشی از چارچوب استاندارد شماره ۴۲ است و در روزهای آینده، سایر اجزاء آن با همین سبک تحلیلی از طریق سایت و شبکه‌های اجتماعی انجمن حسابداران خبره ایران منتشر خواهند شد.
گردآوری، ترجمه و تدوین:
دکتر سید محمد باقرآبادی
انجمن حسابداران خبره ایران
نوآوری در اندیشه، پیشرو در عمل