identical asset

دارایی یکسان

در چارچوب استاندارد حسابداری شماره ۴۲، اصطلاح دارایی یکسان به دارایی‌ای اطلاق می‌شود که از نظر ویژگی‌های اقتصادی و حقوقی، دقیقاً مشابه دارایی مورد اندازه‌گیری باشد و هیچ تفاوت معناداری از نظر ماهیت، شرایط، یا موقعیت نداشته باشد. این مفهوم برای تعیین ارزش منصفانه حیاتی است، زیرا هرچه دارایی مقایسه‌ای به دارایی موردنظر نزدیک‌تر باشد، اندازه‌گیری ارزش منصفانه شفاف‌تر، قابل اتکاتر و کم‌نیازتر به قضاوت حرفه‌ای خواهد بود.

ویژگی‌های دارایی یکسان

• یکسانی در ماهیت: دارایی باید دقیقاً همان نوع، کاربری و ساختار را داشته باشد.
• شرایط مشابه: هیچ تفاوتی در وضعیت فیزیکی، حقوقی یا قراردادی دارایی وجود نداشته باشد.
• مکان یکسان یا بی‌تأثیر از مکان: در صورتی که مکان بر ارزش اثر نداشته باشد (مثل سهام بورسی)، مکان هم باید مشابه یا بی‌اثر تلقی شود.
• قابل معامله در همان بازار: باید در همان بازار فعال یا مشابهی که ارزش منصفانه از آن استخراج می‌شود، دادوستد شود.

نمونه‌های عملی

1. سهام بورسی:
   سهام بانک ملی در بورس تهران، دارایی یکسان با سهام بانک ملی دیگر است. این یکسانی باعث می‌شود قیمت پایانی بورس، ورودی سطح ۱ و قابل اتکا برای ارزش‌گذاری باشد.
2. اوراق بدهی دولتی:
   دو ورق اوراق مشارکت ۵ ساله با نرخ ثابت، که توسط یک نهاد واحد منتشر شده‌اند، دارایی‌های یکسان محسوب می‌شوند.
3. فلزات گران‌بها:
   یک گرم طلای ۱۸ عیار با مشخصات استاندارد اتحادیه طلا، دارایی یکسان با یک گرم طلای دیگر با همان عیار و استاندارد است.
4. واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های ETF:
   هر واحد سرمایه‌گذاری از یک صندوق ETF پذیرفته‌شده در بورس، دارایی یکسان با واحد دیگر همان صندوق است.

اهمیت در ارزش‌گذاری

• استفاده از دارایی‌های یکسان باعث می‌شود ارزش منصفانه بدون نیاز به تعدیل‌های ذهنی تعیین شود.
• این مفهوم پایه اصلی ورودی‌های سطح ۱ در سلسله‌مراتب ارزش منصفانه است.
• هرچه فاصله از دارایی یکسان بیشتر شود (مثلاً رفتن به دارایی مشابه یا غیرقابل مشاهده)، سطح اطمینان کاهش یافته و وابستگی به قضاوت حرفه‌ای افزایش می‌یابد.

چالش‌ها در عمل

• بازارهای غیرشفاف: در بسیاری از دارایی‌ها (مانند املاک یا دارایی‌های غیرمالی) پیدا کردن دارایی دقیقاً یکسان تقریباً غیرممکن است.
• تفاوت‌های جزئی ولی اثرگذار: حتی در دارایی‌های ظاهراً یکسان، شرایط خاص (مثل محدودیت‌های حقوقی یا ریسک اعتباری متفاوت) می‌تواند مانع یکسان تلقی شدن شود.
• نقش مکان و شرایط اقتصادی: در دارایی‌هایی مانند زمین یا ساختمان، مکان و شرایط قراردادها باعث می‌شود دارایی‌ها تنها مشابه باشند، نه یکسان.

جمع‌بندی

دارایی یکسان، نقطه‌ی شروع و مطلوب‌ترین حالت برای اندازه‌گیری ارزش منصفانه است. این مفهوم در استاندارد حسابداری شماره ۴۲ تأکید می‌کند که در صورت وجود اطلاعات قیمتی دارایی‌های یکسان در بازار فعال، واحد تجاری باید از همان داده‌ها برای ارزش‌گذاری استفاده کند و تنها در صورت نبود چنین اطلاعاتی به سمت دارایی‌های مشابه یا ورودی‌های سطح پایین‌تر حرکت کند.

این مفهوم بخشی از چارچوب استاندارد شماره ۴۲ است و در روزهای آینده، سایر اجزاء آن با همین سبک تحلیلی از طریق سایت و شبکه‌های اجتماعی انجمن حسابداران خبره ایران منتشر خواهند شد.
گردآوری، ترجمه و تدوین:
دکتر سید محمد باقرآبادی
انجمن حسابداران خبره ایران
نوآوری در اندیشه، پیشرو در عمل