قیمت اعلام‌شده
در استاندارد حسابداری شماره ۴۲، قیمت اعلام‌شده به معنای قیمتی است که برای یک دارایی یا بدهی در یک بازار فعال توسط مشارکت‌کنندگان بازار اعلام یا ثبت شده است. این قیمت، معمولاً بدون نیاز به تعدیل و به‌صورت مستقیم به‌عنوان مبنای اندازه‌گیری ارزش منصفانه استفاده می‌شود، مشروط بر اینکه مربوط به دارایی یا بدهی یکسان در تاریخ اندازه‌گیری باشد.
جایگاه در چارچوب ارزش‌گذاری
قیمت اعلام‌شده به‌عنوان ورودی سطح یک (Level 1 Input) در سلسله‌مراتب مندرج در استاندارد ۴۲ محسوب می‌شود. این ورودی‌ها از بیشترین قابلیت مشاهده و اتکاپذیری برخوردارند، زیرا مستقیماً از بازارهای فعال گرفته شده‌اند.
بازار فعال، بازاری است که در آن دارایی‌ها یا بدهی‌های مشابه، به‌صورت مکرر و با حجم کافی معامله می‌شوند و اطلاعات قیمت‌ها برای عموم در دسترس است.
ویژگی‌های کلیدی قیمت اعلام‌شده
- مبتنی بر معاملات واقعی یا پیشنهادهای خرید و فروش قابل مشاهده در بازار؛
- مربوط به تاریخ اندازه‌گیری مشخص و فعلی؛
- بی‌نیاز از تعدیل‌های ذهنی یا قضاوت حرفه‌ای در صورت تطابق دقیق با قلم مورد نظر؛
- قابل تأیید از منابع مستقل مانند بورس‌ها، سامانه‌های معاملاتی، یا پایگاه‌های اطلاعاتی بازار.
مثال‌های کاربردی
۱. سهام شرکت بورسی
اگر سهام شرکت X در بورس اوراق بهادار تهران در تاریخ اندازه‌گیری با قیمت ۱۸٬۲۰۰ تومان معامله شده باشد، این قیمت به‌عنوان قیمت اعلام‌شده برای ارزش‌گذاری آن سهم مورد استفاده قرار می‌گیرد، بدون آنکه نیازی به تعدیل وجود داشته باشد.
۲. اوراق مشارکت دولتی
در صورتی که اوراق مشارکت دولتی در بازار ثانویه با نرخ مشخص و قابل دسترسی برای عموم معامله می‌شود، آن نرخ به‌عنوان قیمت اعلام‌شده تلقی شده و در ارزش‌گذاری قابل استناد است.
۳. فلزات گرانبها یا کالاهای بورسی
قیمت لحظه‌ای طلا یا نفت خام در بورس کالای جهانی، اگر مربوط به بازار فعال باشد، می‌تواند مستقیماً برای ارزش‌گذاری دارایی‌های مرتبط مورد استفاده قرار گیرد.
ملاحظات مهم
- عدم وجود بازار فعال یا نبود قیمت دقیق برای دارایی یکسان، باعث می‌شود قیمت اعلام‌شده از سطح ۱ خارج شده و نیاز به تعدیل یا استفاده از سایر رویکردها (مانند درآمدی یا بهای جایگزینی) باشد؛
- اگر دارایی موضوع ارزش‌گذاری مشابه ولی نه دقیقاً یکسان با مورد معامله در بازار باشد، قیمت اعلام‌شده دیگر ورودی سطح ۱ نیست و باید در سطح ۲ یا ۳ طبقه‌بندی شود؛
- تاریخ قیمت باید منطبق با تاریخ اندازه‌گیری ارزش منصفانه باشد، در غیر این‌صورت اعتبار آن کاهش می‌یابد.
کاربرد در افشا و گزارشگری
در صورت استفاده از قیمت اعلام‌شده، استاندارد حسابداری شماره ۴۲ تأکید می‌کند که واحد تجاری باید:
- منبع قیمت (مانند بورس تهران، سامانه مظنه‌گذاری، یا سامانه‌های معاملاتی دیگر) را مشخص کند؛
- سطح ورودی (در این‌جا، سطح ۱) را تعیین و در یادداشت‌های توضیحی افشا کند؛
- هرگونه تغییرات در استفاده از این قیمت و دلایل آن را برای دوره‌های مختلف گزارش دهد.
این مفهوم بخشی از چارچوب استاندارد شماره ۴۲ است و در روزهای آینده، سایر اجزاء آن با همین سبک تحلیلی از طریق سایت و شبکه های اجتماعی انجمن حسابداران خبره ایران منتشر خواهند شد.
گردآوری، ترجمه و تدوین:
دکتر سید محمد باقرآبادی
انجمن حسابداران خبره ایران
نوآوری در اندیشه، پیشرو در عمل