این مفهوم در حسابداری به معنای قراردادهای فروش و نگهداشت است یعنی توافقی است که طی آن فروشنده، صورتحساب فروش را برای مشتری صادر می‌کند، اما کالا را به‌دلایل خاصی (معمولاً به درخواست مشتری) تا زمان مشخصی نزد خود نگه می‌دارد و تحویل فیزیکی کالا در آینده انجام می‌شود. این نوع از قراردادها در شرایط خاصی ممکن است منجر به شناسایی درآمد پیش از تحویل فیزیکی کالا شوند. مطابق استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره ۱۵ (IFRS 15) که مشابه استاندارد حسابداری شماره 43 ایران است، شرکت‌ها می‌توانند در صورت احراز برخی شرایط، درآمد ناشی از چنین قراردادهایی را قبل از تحویل فیزیکی شناسایی کنند.
ماهیت و اهمیت این مفهوم در حسابداری:
برای آنکه شرکت بتواند درآمد حاصل از چنین قراردادی را شناسایی کند، باید اطمینان حاصل شود که کنترل کالا به مشتری منتقل شده است، حتی اگر کالا هنوز ارسال نشده باشد. شرایط زیر باید همزمان برقرار باشد:
1. دلیل موجه برای باقی‌ماندن کالا نزد فروشنده:
درخواست مشتری برای نگهداری کالا باید منطقی و مستند باشد (مثلاً نبود فضای انبار، آمادگی نداشتن برای دریافت کالا و...).
2. آمادگی کالا برای تحویل:
کالا باید کامل، بسته‌بندی‌شده و آماده تحویل باشد.
3. تفکیک کالا برای مشتری خاص:
کالا باید مشخصاً به مشتری مورد نظر تخصیص داده شده باشد و برای فروش به دیگران در نظر گرفته نشده باشد.
4. ممنوعیت حق استفاده مجدد از کالا:
فروشنده نباید اجازه داشته باشد کالا را به دیگران واگذار کند یا از آن استفاده کند.
اگر یکی از شرایط بالا فراهم نباشد، شناسایی درآمد پیش از تحویل کالا غیرمجاز است و منجر به ارائه نادرست درآمد و سود در صورت‌های مالی خواهد شد. تحلیل و مستندسازی دقیق چنین قراردادهایی برای شرکت‌ها از نظر حسابرسی و انطباق با استانداردهای گزارشگری بسیار حیاتی است.
گردآوری، ترجمه و تدوین:
دکتر سید محمد باقرآبادی
انجمن حسابداران خبره ایران
نوآوری در اندیشه، پیشرو در عمل
انجمن حسابداران خبره ایران
عضو پیوسته فدراسیون بین‌المللی حسابداران (آیفک)
نخستین و بزرگترین انجمن حرفه ای حسابداری ایران
