این مفهوم در حسابداری به معنای کارمزدهای غیرقابل‌استرداد دریافتی در ابتدای قرارداد یعنی مبالغی است که در آغاز یک قرارداد از مشتری دریافت می‌شود و غیرقابل‌استرداد است، صرف‌نظر از این‌که مشتری از خدمات یا کالاهای مورد توافق استفاده کند یا نه. بر اساس استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره ۱۵ (IFRS 15) که مشابه استاندارد حسابداری شماره 43 ایران است، شناسایی درآمد ناشی از این مبالغ باید با توجه به وجود یا عدم وجود تعهد عملکرد مرتبط صورت گیرد، نه صرفاً در زمان دریافت وجه. کارمزدهای غیرقابل‌استرداد ممکن است تحت عناوین مختلفی دریافت شوند از جمله:
• هزینه‌های ثبت‌نام؛
• حق عضویت اولیه؛
• هزینه راه‌اندازی یا فعال‌سازی حساب؛
• پیش‌پرداخت خدمات آموزشی یا فنی.
ماهیت و اهمیت این مفهوم در حسابداری:
دریافت کارمزد به‌تنهایی به‌معنای شناسایی آن به‌عنوان درآمد نیست. شرکت باید بررسی کند که آیا این کارمزد در ازای انتقال یک کالا یا خدمت مشخص دریافت شده است یا نه. دو حالت کلی ممکن است:
1. اگر در ازای تعهد عملکرد مشخصی باشد:
درآمد باید در زمان انجام آن تعهد شناسایی شود. مثلاً اگر کارمزد اولیه بابت ارائه یک آموزش خاص باشد، در زمان برگزاری دوره آموزشی، درآمد شناسایی می‌شود.
2. اگر کارمزد صرفاً برای ورود به قرارداد باشد:
و خود دارای ارزش جداگانه‌ای برای مشتری نباشد، درآمد باید در طول مدت قرارداد، هم‌زمان با ارائه سایر خدمات یا انتقال کالاها، به‌صورت تدریجی شناسایی شود.
شناسایی زودهنگام و نادرست درآمد ناشی از کارمزدهای غیرقابل‌استرداد، می‌تواند منجر به ارائه تصویری غیرواقعی از عملکرد مالی دوره شود. تحلیل‌گران مالی و حسابرسان باید توجه کنند که مبنای شناسایی درآمد، انتقال تعهد عملکرد است، نه صرف دریافت وجه.
گردآوری، ترجمه و تدوین:
دکتر سید محمد باقرآبادی
انجمن حسابداران خبره ایران
نوآوری در اندیشه، پیشرو در عمل
انجمن حسابداران خبره ایران
عضو پیوسته فدراسیون بین‌المللی حسابداران (آیفک)
نخستین و بزرگترین انجمن حرفه ای حسابداری ایران
