این مفهوم در حسابداری به معنای اختیاری است که در قالب قرارداد اصلی به مشتری داده می‌شود تا در آینده کالا یا خدمات اضافی را با شرایط ترجیحی (قیمت تخفیفی یا دسترسی انحصاری) دریافت کند. استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره ۱۵ (IFRS 15) که مشابه استاندارد حسابداری شماره 43 ایران است، چنانچه این اختیار، مزیتی فراتر از آنچه مشتریان عادی تحت شرایط مشابه دریافت می‌کنند ایجاد کند، به‌عنوان یک تعهد عملکردی جداگانه تلقی می‌شود.
ماهیت و اهمیت این مفهوم در حسابداری:
زمانی که اختیار مشتری برای دریافت کالا یا خدمات اضافی به‌گونه‌ای باشد که برای وی مزیت واقعی اقتصادی ایجاد کند، باید بخشی از مبلغ معامله به این اختیار تخصیص یابد و درآمد آن در زمان استفاده مشتری از اختیار یا در انقضای آن شناسایی شود.مثال‌هایی از این نوع اختیارات عبارت‌اند از:
• کوپن‌های تخفیف آتی؛
• امتیازهای وفاداری مشتری؛
• دسترسی انحصاری به خرید محصولات جدید با شرایط خاص.
اگر اختیار ارائه‌شده برای دریافت کالا یا خدمات اضافی مزیت اقتصادی قابل توجهی برای مشتری فراهم نکند (مثلاً تخفیف‌هایی مشابه برای همه مشتریان بازار در دسترس باشد)، این اختیار به‌عنوان تعهد عملکردی جداگانه تلقی نمی‌شود و کل مبلغ معامله در زمان تحویل اولیه شناسایی می‌شود.
تشخیص درست اختیاراتی که منجر به شناسایی تعهد عملکرد جداگانه می‌شوند، تأثیر مهمی بر میزان درآمد شناسایی‌شده و زمان آن دارد. این امر موجب شفافیت در ارائه اطلاعات و افزایش قابلیت اتکای صورت‌های مالی می‌شود.
گردآوری، ترجمه و تدوین:
دکتر سید محمد باقرآبادی
انجمن حسابداران خبره ایران
نوآوری در اندیشه، پیشرو در عمل