این مفهوم در حسابداری به معنای تعهدات عملکردی اجراشده در طول زمان است. در چارچوب استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره ۱۵ (IFRS 15) که مشابه استاندارد حسابداری شماره 43 ایران است، شناسایی درآمد زمانی انجام می‌شود که یک واحد تجاری تعهدات عملکردی مشخص‌شده در قرارداد را ایفا کند. در برخی موارد، این تعهدات به‌صورت تدریجی و در طول زمان اجرا می‌شوند که در این صورت، درآمد نیز متناسب با پیشرفت اجرا، شناسایی می‌گردد.
ماهیت و اهمیت این مفهوم در حسابداری:
یک تعهد عملکردی زمانی در طول زمان اجرا می‌شود که حداقل یکی از شرایط زیر برقرار باشد:
1. مشتری به‌صورت هم‌زمان با اجرای تعهد، منافع کالا یا خدمت را دریافت و مصرف کند.
مثلاً خدمات نظافت یا نگهداری که در هر لحظه استفاده می‌شود.
2. اجرای تعهد، موجب ایجاد یا افزایش یک دارایی می‌شود که کنترل آن در طول زمان به مشتری منتقل می‌گردد.
مانند ساخت یک ملک روی زمین متعلق به مشتری.
3. اجرای تعهد منجر به ایجاد دارایی خاصی می‌شود که استفاده جایگزینی برای فروشنده ندارد و واحد تجاری دارای حق دریافت جبران بابت عملکرد انجام‌شده تا به امروز است.
مثل طراحی اختصاصی برای مشتری خاص.
در صورت احراز یکی از شرایط بالا، واحد تجاری باید پیشرفت در انجام تعهد را اندازه‌گیری کرده و بر اساس آن درآمد را شناسایی کند. روش‌های متداول عبارت‌اند از:
• روش‌های خروجی (Output Methods)
بر مبنای نتایج مشاهده‌پذیر مانند تحویل کالا، ساعات خدمات ارائه‌شده یا میزان تولید.
• روش‌های ورودی (Input Methods)
بر اساس میزان منابع مصرف‌شده مانند هزینه‌های متحمل‌شده، ساعات کار صرف‌شده یا درصد پیشرفت فیزیکی.
انتخاب روش باید منعکس‌کننده بهتری از انتقال منافع به مشتری باشد.شناسایی درآمد در طول زمان می‌تواند تصویر دقیق‌تری از عملکرد اقتصادی شرکت ارائه دهد، به‌ویژه در صنایعی مانند ساخت‌وساز، فناوری اطلاعات، مهندسی و خدمات حرفه‌ای که پروژه‌ها طولانی‌مدت و تدریجی هستند.
گردآوری، ترجمه و تدوین:
دکتر سید محمد باقرآبادی
انجمن حسابداران خبره ایران
نوآوری در اندیشه، پیشرو در عمل