Consideration Payable to a Customer
این مفهوم در حسابداری به معنای مبالغ پرداختنی به مشتری است. در استانداردهای بین‌المللی حسابداری، IFRS 15 درآمد حاصل از قراردادهای مشتری که مشابه استاندارد حسابداری شماره 43 ایران است ، هر گونه پرداخت یا تعهد پرداخت که واحد تجاری به مشتری یا طرف‌های مرتبط با مشتری انجام می‌دهد یا متعهد به انجام آن می‌شود، تحت عنوان مبالغ پرداختنی به مشتری طبقه‌بندی می‌شود. این مبالغ ممکن است به شکل‌های مختلفی مانند تخفیف، یارانه، بازپرداخت نقدی، یا حتی کالا و خدمات ارائه شده به مشتری ظاهر شوند.
ماهیت و اهمیت این مفهوم در حسابداری:
مبالغ پرداختی به مشتری به‌طور معمول به عنوان کاهش‌دهنده قیمت معامله شناسایی می‌شود، مگر آنکه آن پرداخت‌ها در ازای دریافت کالایی مشخص از مشتری صورت گرفته باشد. به عبارت دیگر، واحد تجاری نمی‌تواند این مبالغ را به‌عنوان هزینه شناسایی کند، مگر اینکه منفعت مشخص و قابل‌تشخیصی از مشتری دریافت نماید که از نظر ماهوی با یک معامله مجزا قابل مقایسه باشد. اشکال رایج پرداخت به مشتریان:
- تخفیف‌های مستقیم روی فاکتور
- وجه نقد بازپرداختی (rebates)
- پرداخت‌های انگیزشی برای توزیع یا تبلیغ کالا
- ارائه خدمات رایگان یا کالاهای اضافی به مشتری
طبق استاندارد حسابداری شماره 43 ایران، هر گاه واحد تجاری پرداختی به مشتری انجام دهد، باید ابتدا ارزیابی کند که آیا این پرداخت مربوط به انتقال کالا یا خدماتی از سوی مشتری به واحد تجاری است یا خیر. اگر پاسخ منفی باشد، آن پرداخت باید به‌عنوان کاهنده قیمت معامله در نظر گرفته شده و درآمد متناسب با آن کاهش یابد. در مقابل، اگر پرداخت به مشتری در ازای دریافت کالا یا خدمات مجزایی باشد که از لحاظ اقتصادی قابل تشخیص است، آنگاه می‌توان آن را به عنوان یک خرید و هزینه مستقل شناسایی کرد.
مفهوم مبالغ پرداختنی به مشتری ارتباط مستقیم با تعیین قیمت معامله و تخصیص درآمد در قرارداد دارد. به‌کارگیری نادرست این مفهوم ممکن است منجر به بیش‌اظهاری درآمد و نقض اصول شناخت درآمد شود. همچنین، ارزیابی صحیح این پرداخت‌ها، شفافیت بیشتری در روابط تجاری و وفاداری مشتریان ایجاد می‌کند.
گردآوری، ترجمه و تدوین:
دکتر سید محمد باقرآبادی
انجمن حسابداران خبره ایران
نوآوری در اندیشه، پیشرو در عمل