این مفهوم در حسابداری به معنای کالا یا خدمت متمایز است. در استانداردهای بین‌المللی حسابداری، IFRS 15 درآمد حاصل از قراردادهای مشتری که مشابه استاندارد حسابداری شماره 43 ایران است، تشخیص کالاها یا خدمات متمایز، یکی از مراحل کلیدی در شناسایی تعهدات عملکردی یک قرارداد با مشتری است. به‌بیان ساده، اگر کالایی یا خدمتی به‌طور جداگانه ارزشمند بوده و قابلیت بهره‌برداری مستقل یا همراه با منابع موجود مشتری را داشته باشد، آن کالا یا خدمت «متمایز» تلقی می‌شود. یک کالا یا خدمت زمانی متمایز محسوب می‌شود که هر دو شرط زیر را داشته باشد:
1. قابلیت بهره‌برداری مستقل برای مشتری:
مشتری بتواند به‌تنهایی یا به همراه سایر منابعی که از قبل در اختیار دارد، از کالا یا خدمت مزبور استفاده کند یا از آن بهره‌برداری اقتصادی به‌عمل آورد.
2. قابل شناسایی به‌طور جداگانه در قرارداد:
کالا یا خدمت در چارچوب قرارداد، به‌صورت جداگانه از سایر کالاها یا خدمات وعده‌داده‌شده منتقل شده باشد. به‌عبارت دیگر، وعده‌های قرارداد به‌صورت قابل تفکیک بوده و به شکل یک تعهد واحد ترکیب نشده‌اند.
اهمیت این مفهوم در فرآیند شناسایی درآمد:
شناسایی دقیق کالا یا خدمات متمایز، پایه و اساس مرحله چهارم مدل پنج‌مرحله‌ای درآمد در استاندارد حسابداری شماره 43 ایران است که مربوط به «تخصیص قیمت معامله به تعهدات عملکردی» می‌باشد. چنانچه یک کالا یا خدمت متمایز شناسایی شود، باید بخشی از قیمت کل معامله به آن اختصاص یابد و درآمد مربوط به آن در زمان تحویل یا ارائه خدمت، شناسایی گردد.
در برخی قراردادها، کالا یا خدمت به‌ظاهر جداگانه است، اما در عمل چنان با سایر مؤلفه‌ها یکپارچه شده که نمی‌توان آن را به‌طور جداگانه شناسایی کرد. برای مثال، طراحی، ساخت و نصب یک سامانه پیچیده ممکن است در عمل چنان درهم‌تنیده باشند که تنها به‌عنوان یک تعهد عملکردی واحد در نظر گرفته شوند.
گردآوری، ترجمه و تدوین:
دکتر سید محمد باقرآبادی
انجمن حسابداران خبره ایران
عضو پیوسته فدراسیون بین‌المللی حسابداران (آیفک)
نخستین و بزرگترین انجمن حرفه ای حسابداری ایران
