این مفهوم در حسابداری به معنای دارایی ناشی از قرارداد است. دارایی ناشی از قرارداد (Contract Asset) به حق یک واحد تجاری برای دریافتِ مابه ازای پرداختی از طرف مقابل در یک قرارداد اطلاق می‌شود که به‌طور مستقیم به تحویل کالا یا خدمات ارتباط دارد اما هنوز شرایط لازم برای شناسایی آن به‌عنوان حساب دریافتنی وجود ندارد. این دارایی معمولاً زمانی شناسایی می‌شود که واحد تجاری کالایی یا خدمتی را تحویل داده است اما هنوز مشتری ملزم به پرداخت آن نیست، به‌عبارت‌دیگر، هنگامی که شرط پرداخت هنوز برقرار نشده است. دارایی ناشی از قرارداد معمولاً در شرایطی ایجاد می‌شود که واحد تجاری برای تحویل کالا یا خدمات، نیاز به تکمیل یک سری فعالیت‌ها یا مراحل دیگر داشته باشد که پیش از دریافت پرداخت نهایی باید انجام شود.
ویژگی‌ها و اهمیت:
دارایی ناشی از قرارداد معمولاً به‌عنوان بخشی از حساب‌های دریافتنی نشان داده نمی‌شود، زیرا هنوز شرایط لازم برای شناسایی آن به‌عنوان «دریافتنی» محقق نشده است. این نوع دارایی‌ها معمولاً در قراردادهای بلندمدت یا پروژه‌های پیچیده‌ای که نیازمند تحویل چندین مرحله‌ای کالا یا خدمات هستند، ایجاد می‌شوند. به‌طور کلی، این دارایی زمانی ایجاد می‌شود که واحد تجاری درآمد خود را شناسایی کرده باشد، اما پرداخت از سوی مشتری هنوز قطعی نشده باشد. مفهوم دارایی ناشی از قرارداد به‌ویژه در قراردادهای مربوط به پروژه‌های بزرگ، ساخت و ساز یا قراردادهایی که پرداخت به تدریج یا بر اساس مراحل تکمیل پروژه‌ها صورت می‌گیرد، کاربرد دارد.
در استانداردهای بین‌المللی حسابداری، IFRS 15 درآمد حاصل از قراردادهای مشتری که مشابه استاندارد حسابداری شماره 43 ایران است دارایی ناشی از قرارداد به‌عنوان بخشی از مدل شناسایی درآمد از قراردادهای مشتری تعریف شده است. در این استاندارد، دارایی ناشی از قرارداد زمانی شناسایی می‌شود که واحد تجاری حقی برای دریافت پرداخت از مشتری بر اساس پیشرفت انجام کار داشته باشد و مبلغ آن قابل اندازه‌گیری باشد. طبق این استاندارد، دارایی ناشی از قرارداد باید زمانی شناسایی شود که واحد تجاری کالا یا خدمات را تحویل داده باشد اما هنوز مبلغ قرارداد یا پرداخت آن از طرف مشتری تحقق نیافته باشد. این دارایی ممکن است به‌طور هم‌زمان با تکمیل مراحل خاصی از قرارداد شناسایی شود و در صورت‌های مالی به‌عنوان دارایی غیرجاری یا جاری گزارش گردد. تفاوت اصلی بین دارایی ناشی از قرارداد و حساب دریافتنی این است که حساب دریافتنی معمولاً زمانی شناسایی می‌شود که پرداخت از طرف مشتری مشروط به تحویل کالا یا خدمات نباشد. به عبارت دیگر، حساب دریافتنی زمانی ایجاد می‌شود که واحد تجاری حق دریافت پول را از مشتری داشته باشد، در حالی که دارایی ناشی از قرارداد به‌طور خاص در مورد شرایطی است که پرداخت هنوز به‌طور قطعی انجام نشده و بر اساس مراحل پیشرفت قرارداد است.
گردآوری، ترجمه و تدوین:
دکتر سید محمد باقرآبادی
انجمن حسابداران خبره ایران
نوآوری در اندیشه، پیشرو در عمل
انجمن حسابداران خبره ایران
عضو پیوسته فدراسیون بین‌المللی حسابداران (آیفک)
نخستین و بزرگترین انجمن حرفه ای حسابداری ایران
