این مفهوم در حسابداری به معنای بدهی ناشی از قرارداد است. بدهی ناشی از قرارداد (Contract Liability) به مبلغی اطلاق می‌شود که یک واحد تجاری از مشتری دریافت کرده است یا انتظار دارد که در آینده از مشتری دریافت کند، اما هنوز کالا یا خدمات را تحویل نداده است. به عبارت دیگر، زمانی که یک واحد تجاری پیش‌پرداختی از مشتری دریافت می‌کند یا زمانی که تعهدی برای انجام خدمات یا تحویل کالا در آینده وجود دارد، این مبلغ به‌عنوان بدهی ناشی از قرارداد شناسایی می‌شود. بدهی ناشی از قرارداد در واقع به‌عنوان بخشی از گزارش‌های مالی یک واحد تجاری نشان داده می‌شود که از آن انتظار می‌رود تا کالا یا خدمات را در آینده به مشتری تحویل دهد و درآمد را به‌طور کامل شناسایی کند.
ویژگی‌ها و اهمیت:
بدهی ناشی از قرارداد به‌طور کلی زمانی ایجاد می‌شود که یک واحد تجاری مبلغی از مشتری دریافت کرده است یا دریافت آن را تضمین کرده است، اما هنوز کالا یا خدمات را تحویل نداده است. در این حالت، واحد تجاری هنوز مسئولیت اجرای قرارداد را دارد و مبلغ دریافتی باید تا زمانی که تعهدات مربوط به آن قرارداد تکمیل شود، به‌عنوان تعهد گزارش شود. این مفهوم در شرایطی مهم است که پرداخت از سوی مشتری قبل از تکمیل تعهدات فروش انجام می‌شود. به‌ویژه در قراردادهایی که شامل پیش‌پرداخت‌ها یا پرداخت‌های زودهنگام هستند، مفهوم تعهدات ناشی از قرارداد به‌طور دقیق و شفاف در صورت‌های مالی باید گزارش گردد.
در استانداردهای بین‌المللی حسابداری، IFRS 15 درآمد حاصل از قراردادهای مشتری که مشابه استاندارد حسابداری شماره 43 ایران است بدهی ناشی از قرارداد به‌طور خاص زمانی شناسایی می‌شود که واحد تجاری مبلغی از مشتری دریافت کرده باشد یا به‌طور رسمی حق دریافت آن را داشته باشد، اما هنوز شرایط لازم برای شناسایی درآمد وجود ندارد. این مبلغ باید به‌عنوان یک «تعهد» در صورت‌های مالی واحد تجاری گزارش شود تا زمانی که کالا یا خدمات به مشتری تحویل داده شده و شرایط شناسایی درآمد محقق گردد.
تفاوت با دارایی ناشی از قرارداد:
تفاوت اصلی بین بدهی ناشی از قرارداد و دارایی ناشی از قرارداد این است که در حالت دارایی ناشی از قرارداد، واحد تجاری حق دریافتِ مابه ازای پرداختی را از مشتری دارد اما هنوز شرایط لازم برای شناسایی درآمد فراهم نشده است، در حالی که در حالت بدهی ناشی از قرارداد، واحد تجاری مبلغی از مشتری دریافت کرده یا حق دریافت آن را دارد، اما هنوز کالا یا خدمات را تحویل نداده است. بنابراین، تعهدات ناشی از قرارداد نشان‌دهنده میزان مسئولیت واحد تجاری برای انجام تعهدات خود است.
گردآوری، ترجمه و تدوین:
دکتر سید محمد باقرآبادی
انجمن حسابداران خبره ایران
نوآوری در اندیشه، پیشرو در عمل
انجمن حسابداران خبره ایران
عضو پیوسته فدراسیون بین‌المللی حسابداران (آیفک)
نخستین و بزرگترین انجمن حرفه ای حسابداری ایران
