این مفهوم در حسابداری به معنای شناسایی درآمد در زمان یا همزمان با انجام تعهد عملکردی توسط واحد تجاری است. این گام، پنجمین و آخرین مرحله از مدل پنج‌مرحله‌ای استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره ۱۵ (IFRS 15) که مشابه استاندارد حسابداری شماره 43 ایران است، بر اساس این مرحله، درآمد زمانی شناسایی می‌شود که کنترل کالا یا خدمت به مشتری منتقل شود.
ماهیت و اهمیت این مفهوم در حسابداری:
درآمد باید در طول زمان یا در یک مقطع زمانی مشخص شناسایی شود، بسته به اینکه تعهد عملکردی چگونه انجام می‌شود. انتقال کنترل به مشتری مبنای اصلی برای تعیین زمان شناسایی درآمد است.
شناسایی درآمد در طول زمان (Over Time):
واحد تجاری باید درآمد را به‌تدریج شناسایی کند اگر یکی از شرایط زیر برقرار باشد:
- مشتری همزمان با انجام خدمات از منافع آن بهره‌مند می‌شود (مثل خدمات نظافت یا مشاوره)
- دارایی ایجادشده توسط واحد تجاری به‌طور خاص برای مشتری بوده و قابل استفاده مجدد برای دیگران نیست
- واحد تجاری حق دریافت جبران خسارت بابت عملکرد انجام‌شده را دارد
در این موارد، روش‌های ورودی (Input Methods) یا خروجی (Output Methods) برای سنجش میزان پیشرفت استفاده می‌شود.
شناسایی درآمد در یک زمان مشخص (Point in Time):
در صورتی که تعهد عملکردی در یک لحظه خاص ایفا شود (مانند فروش یک کالا)، واحد تجاری باید در لحظه انتقال کنترل کالا به مشتری، درآمد را شناسایی کند.
زمان شناسایی درآمد نقش مهمی در نشان دادن عملکرد اقتصادی واقعی واحد تجاری دارد. تأخیر یا تعجیل در شناسایی درآمد می‌تواند باعث تحریف نتایج عملیات دوره و گمراهی استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی شود.
گردآوری، ترجمه و تدوین:
دکتر سید محمد باقرآبادی
انجمن حسابداران خبره ایران
نوآوری در اندیشه، پیشرو در عمل