این مفهوم در حسابداری به معنای تخصیص قیمت معامله به تعهدات عملکردی در قرارداد است. این گام، چهارمین مرحله از مدل پنج‌مرحله‌ای استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره ۱۵ (IFRS 15) که مشابه استاندارد حسابداری شماره 43 ایران است، در این مرحله، واحد تجاری موظف است قیمت معامله شناسایی‌شده در مرحله پیشین را میان تعهدات عملکردی مختلف قرارداد، به نسبت ارزش‌های مستقل فروش، تخصیص دهد.
ماهیت و اهمیت این مفهوم در حسابداری:
واحد تجاری باید قیمت معامله را بر مبنای مبالغ نسبی ارزش فروش مستقل هر تعهد عملکردی به آن‌ها تخصیص دهد. ارزش فروش مستقل، قیمتی است که واحد تجاری در شرایط عادی برای فروش همان کالا یا خدمت به‌صورت جداگانه از مشتری دریافت می‌کند. روش تخصیص قیمت معامله عبارتند از:
- شناسایی ارزش فروش مستقل هر تعهد عملکردی:
ممکن است از قیمت‌های لیست، قیمت بازار یا برآوردهای داخلی استفاده شود. - محاسبه نسبت هر تعهد عملکردی به مجموع ارزش‌های مستقل:
نسبت هر تعهد عملکردی = (ارزش فروش مستقل هر تعهد عملکردی) ÷ (مجموع ارزش‌های فروش مستقل تمام تعهدات) - ضرب این نسبت در کل قیمت معامله برای تعیین مبلغ تخصیصی:
مبلغ تخصیصی = نسبت × قیمت کل معامله
تخصیص نادرست قیمت معامله می‌تواند منجر به شناسایی نابه‌هنگام یا ناصحیح درآمد شود. اهمیت این مرحله در آن است که مستقیماً بر زمان و میزان شناسایی درآمد تأثیر می‌گذارد و در نتیجه بر درک استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی از عملکرد مالی واحد تجاری اثرگذار است.
گردآوری، ترجمه و تدوین:
دکتر سید محمد باقرآبادی
انجمن حسابداران خبره ایران
نوآوری در اندیشه، پیشرو در عمل