این مفهوم در حسابداری به معنای مشتری است، در حسابداری و گزارشگری مالی، مشتری به شخص یا واحد تجاری اطلاق می‌شود که کالا یا خدماتی را از فروشنده دریافت می‌کند و در ازای آن هزینه‌ای پرداخت می‌کند. مفهوم مشتری در استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره ۱۵ (IFRS 15) که مشابه استاندارد حسابداری شماره 43 ایران است، اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا این استاندارد فرآیند شناسایی درآمد را بر اساس انتقال کنترل کالا یا خدمات از فروشنده به مشتری تعیین می‌کند. به‌عبارتی دیگر، مشتری کسی است که در یک قرارداد به‌عنوان طرف دریافت‌کننده کالا یا خدمات عمل می‌کند.
ماهیت و اهمیت این مفهوم در حسابداری:
در فرآیند شناسایی درآمد، تعیین این که کدام طرف قرارداد به‌عنوان مشتری شناخته می‌شود، اهمیت زیادی دارد. طبق استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره ۱۵ (IFRS 15) که مشابه استاندارد حسابداری شماره 43 ایران است، ، برای شناسایی مشتری باید موارد زیر مورد توجه قرار گیرد:
1. وجود تعهدات معین:
مشتری باید تعهدات مشخصی نسبت به پرداخت وجه یا سایر موارد معین در قرارداد داشته باشد.
2. کنترل کالا یا خدمات:
مشتری باید کنترل کالا یا خدمات را دریافت کرده باشد یا این که قادر به استفاده از کالا یا خدمات برای هدف مورد نظر خود باشد. این انتقال کنترل، نقطهی اصلی در شناسایی درآمد است.
3. آمادگی برای پرداخت:
مشتری باید قادر به پرداخت هزینه کالا یا خدمات باشد یا به‌طور عملی پرداخت‌ها را طبق شرایط قرارداد انجام دهد.
مفهوم مشتری، در کنار تعیین زمان و نحوه انتقال کالا یا خدمات، به شناسایی درآمد از قراردادها کمک می‌کند. طبق استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره ۱۵ (IFRS 15) که مشابه استاندارد حسابداری شماره 43 ایران است، مشتری باید توانایی کنترل کالا یا خدمات را داشته باشد، به‌طوری که انتقال کنترل به او باید در زمان مناسب انجام شود تا درآمد شناسایی گردد.مشتری همچنین باید از اختیارات لازم برای تصمیم‌گیری در مورد نحوه استفاده یا فروش کالا یا خدمات برخوردار باشد. به عبارت دیگر، در زمان شناسایی درآمد، این که مشتری از حقوق کنترل‌پذیر برای استفاده از کالا یا خدمات برخوردار باشد، امری ضروری است.شناخت دقیق مشتری و شناسایی به‌موقع انتقال کنترل کالا به مشتری برای شناسایی درست درآمد در صورت‌های مالی ضروری است. عدم شناسایی صحیح مشتری یا انتقال اشتباه کنترل می‌تواند به شناسایی نادرست درآمد و ایجاد مشکلات حسابداری و مالی در گزارش‌های شرکت‌ها منجر شود.
گردآوری، ترجمه و تدوین:
دکتر سید محمد باقرآبادی
انجمن حسابداران خبره ایران
نوآوری در اندیشه، پیشرو در عمل
