سهام ممتاز[1] را اوراق بهادار دورگه[2] می‌نامند، زیرا دارای هر دو ویژگی سهام عادی و اوراق قرضه می‌باشد سهام ممتاز از این نظر که سبب ایجاد ادعای مالکیت بر شرکت ناشر می‌شود، شبیه سهام عادی می‌باشد و از طرفی چون دارندگان این اوراق جریان‌های نقدی دورهای ثابتی را دریافت می‌کنند، شبیه اوراق قرضه می‌باشد. سهام ممتاز، از نظر ادعا بر دارایی‌های شرکت، بر سهام عادی اولویت دارند اما ادعای آن بعد از مطالبات دارندگان اوراق قرضه می‌باشد.
بنابراین نحوه دریافت سود سهامداران ممتاز به این صورت می‌باشد که اولاً شرکت سودی کسب نموده باشد، ثانیاً تمامی مطالبات دارندگان اوراق قرضه پرداخت شده باشد. از دیدگاه شرکت در هر زمان که انتشار اوراق قرضه مطلوب نباشد، شرکت‌ها دست به انتشار سهام ممتاز می‌زنند، زیرا سهام ممتاز جانشین مناسبی برای اوراق قرضه است و اگر شرکت با احتمال ورشکستگی مواجه شود برخلاف کوپن اوراق قرضه، از پرداخت سود تقسیمی مربوط به سهام ممتاز صرف‌نظر می‌شود. به‌طورقطع نمی‌توان گفت که آیا سرمایه‌گذاران، اصولاً سهام ممتاز را نوعی بدهی تلقی می‌کنند یا آن را در زمره سرمایه شرکت قرار می‌دهند، درهرحال سهام ممتاز نوعی از مالکیت سهام شرکت‌ها می‌باشد که دارنده آن ادعای بیشتری بر روی دارایی‌ها یا سود شرکت نسبت به سهامداران عادی دارد.
مزایای تأمین مالی از طریق انتشار سهام ممتاز
- اگر شرکت بتواند نرخ بازدهی بیشتر از هزینه سهام ممتاز کسب نماید، استفاده از سهام ممتاز به نفع شرکت است؛ زیرا در چنین شرایطی، اهرم مالی حاصل از انتشار سهام ممتاز باعث افزایش سود هر سهم خواهد شد؛ بنابراین، شرکت‌هایی که قصد دارند از طریق افزایش اهرم مالی و بدون اخذ تسهیلات، نرخ بازدهی سهامداران عادی خود را افزایش دهند، سهام ممتاز می‌تواند وسیله خوبی برای شرکت باشد همچنین در شرایط تورمی نیز انتشار سهام ممتاز به نفع شرکت است، زیرا میزان سود آن رقم ثابتی است که از محل سودهای آتی به‌راحتی قابل پرداخت می‌باشد.
- از آنجا که دارندگان سهام ممتاز، از نظر دریافت سود و اصل مبلغ سرمایه‌گذاری شده (در صورت انحلال شرکت)، بر صاحبان سهام عادی تقدم دارند، هزینه سرمایه متعلق به سهام ممتاز از هزینه سرمایه سهام عادی کمتر است.
- هرچند سهام ممتاز بخشی از حقوق صاحبان سهام تلقی می‌شود، اما کسانی که دارای سهام ممتاز شرکت می‌باشند تا زمانی که شرکت سود این نوع سهام را به موقع پرداخت می‌کند، صاحبان سهام ممتاز حق دخالت در امور مربوط به اداره شرکت را نخواهند داشت.
- سهام‌های ممتاز بدون سررسید هستند، ولی در مواردی، با توجه به نوع قرارداد، شرکت می‌تواند آن‌ها را بازخرید کند. شرکت‌ها می‌توانند با انتشار سهام ممتاز قابل‌تبدیل، هزینه سرمایه این نوع سهام را کاهش دهند.
نقاط ضعف تأمین مالی از طریق انتشار سهام ممتاز
- اگر شرکتی نتواند به میزانی برابر با هزینه سرمایه متعلقه به سهام ممتاز بازده داشته باشد، سود هر سهم عادی آن شرکت کاهش خواهد یافت.
- از آنجا که ریسک دارندگان سهام ممتاز از ریسک دارندگان اوراق قرضه بیشتر است؛ بنابراین هزینه سرمایه متعلق به سهام ممتاز نیز از هزینه سرمایه اوراق قرضه بیشتر است. همچنین سود سهام ممتاز، یک هزینه قابل‌قبول مالیاتی تلقی نمی‌شود.
R نکته: هزینه‌های قابل‌قبول مالیاتی، هزینه‌هایی می‌باشند که در حدود متعارف متکی به مدارک بوده و منحصراً مربوط به تحصیل درآمد موسسه در دوره مالی مربوط با رعایت حدنصاب‌های مقرر باشد و می‌توان گفت هزینه‌هایی می‌باشند که در محاسبه مالیات شرکت‌ها لحاظ گردیده و هزینه مالیات شرکت‌ها را کاهش می‌دهند.
- گاهی انجام برخی از کارها منوط به تصویب سهامداران ممتاز است. در بسیاری از موارد، انتشار سهام ممتاز اضافی با اوراق قرضه قابل‌تبدیل به سهام ممتاز، مستلزم موافقت صاحبان سهام ممتاز شرکت است.
R نکته: سود تقسیمی مربوط به سهام ممتاز اغلب ثابت بوده و به‌صورت درصدی از ارزش اسمی سهام ممتاز می‌باشد.
منبع: كتاب نقش ابزارهای مالی در توسعه بازار سرمایه، نوشته محمدرضا قنبري، احمد اكبري و پگاه امين نژاد، انتشارات انديشه عصر (مطالب با اجازه كتبي مولفين و ناشر منتشر شده است)
[1] Preferred Stock
[2] Hybrid Preferred Stocks
