سهام عادی دارای ویژگی‌هایی متفاوتی می‌باشد که آن را از سایر اوراق بهادار مالی متمایز می‌نماید که در زیر به این ویژگی‌ها اشاره شده است:
١. مالکیت شرکت: دارندگان هر دو نوع سهم (عادی و ممتاز) مالک شرکت به‌حساب می‌آیند، ولی از آنجا که دارندگان سهام ممتاز در مقایسه با دارندگان سهام عادی نسبت به دریافت سود و اصل سرمایه شرکت حق تقدم دارند، می‌توان گفت که دارندگان سهام عادی به‌اصطلاح مالک نهانی شرکت هستند. این نوع مالکیت بدان مفهوم است که صاحبان سهام عادی باید پذیرای بیشترین ریسک سرمایه‌گذاری در شرکت باشند. اگر ریسک‌های مالی و تجاری باعث افت شدید سود هر سهم گردند یا اگر شرکت با زیان مواجه شود، قیمت بازار و ارزش ذاتی سهام عادی به‌شدت کاهش خواهد یافت. اگر شرکت منحل گردد یا کل دارائی‌های آن به فروش رود، پس از تسویه کلیه بدهی‌ها و بازپرداخت حقوق صاحبان سهام ممتاز، آنچه باقی می‌ماند به صاحبان سهام عادی تعلق خواهد گرفت.
٢. مسئولیت محدود: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های سهام عادی این است که صاحبان سهام عادی شرکت، دارای مسئولیت محدود[1] هستند. برای مثال، فرض کنید که تمام دارائی‌های یک شرکت بر اثر ورشکستگی فروخته شده است و پول حاصل به‌اندازه‌ای نیست که جوابگوی همه طلبکارهای شرکت باشد، در چنین موقعیتی، بستانکاران شرکت نمی‌توانند صاحبان سهام عادی را تحت پیگرد قانونی قرار دهند؛ بنابراین، دارندگان سهام عادی دارای مسئولیت محدود هستند و آن هم منحصر به سرمایه‌ای است که در شرکت گذاشته‌اند.
٣. سررسید: سهام‌های عادی دارای سررسید نمی‌باشند و قابل بازخرید و قابل‌تبدیل نیز نیستند اگر شرکت به میل و اراده خودش منحل گردد، ممکن است مبلغ نسبتاً زیادی نصیب سهامداران شرکت شود، ولی در مواردی که شرکت ورشکست می‌شود، احتمالاً چیزی نصیب صاحبان سهام عادی نمی‌گردد.
- حق رأی: مهم‌ترین مزیت سهام عادی داشتن حق رأی[2] می‌باشد. با توجه به توزیع گسترده سهام شرکت‌های سهامی در دست سهامداران، هیچ سهامداری نمی‌تواند کنترل فردی خود را بر شرکت اعمال کند امور و فعالیت‌های جاری شرکت در اختیار مدیران آن است و صاحبان سهام عادی می‌توانند با رأی خود در تصمیم‌گیری‌های شرکت دخالت کنند. دارندگان سهام عادی علاوه بر حق انتخاب اعضای هیات مدیره شرکت، می‌توانند با آرای خود اقدامات پیشنهادی مدیریت شرکت را تأیید یا رد کنند مانند پیشنهاد ادغام شرکتی در یک شرکت دیگر یا پیشنهاد مربوط به تغییر نمودار سازمانی شرکت با اکثریت آراء صاحبان سهام شرکت صورت می‌گیرد. در حالت متعارف، هر سهم از سهام‌های عادی شرکت دارای یک حق رأی می‌باشد، بااین‌وجود بعضی از شرکت‌ها دارای دو سهام منتشره با دو رتبه متفاوت می‌باشند که به آن‌ها سهام‌های با رتبه دوگانه[3] گفته می‌شود که هر یک از این سهام‌ها دارای حق رأی متفاوت می‌باشد (در کشور ایران سهام‌های با رتبه دوگانه وجود ندارد.)
به‌طورمعمول برای انتخاب اعضای هیات مدیره از دو روش استفاده می‌شود، روش اول رأی‌گیری تجمعی[4] و رأی‌گیری مستقیم.
برخی از شرکت‌ها به سهامداران خود اجازه می‌دهند که در انتخابات اعضای هیات مدیره از حق رأی تجمعی استفاده کنند، یعنی تعداد رأی که یک صاحب‌سهم می‌تواند بدهد مساوی است با تعداد سهمی که دارد ضربدر تعداد اعضا هیات مدیره آن شرکت. برای مثال، اگر شخصی دارای ۵۰ سهم باشد و پنج عضو هیات مدیره باید انتخاب گردند، او می‌تواند درمجموع ۲۵۰ رأی داشته باشد. همچنین می‌تواند این ۲۵۰ رأی را به یک کاندیدای هیات مدیره بدهد یا رأی‌ها را بین چندین کاندیدا تسهیم نماید؛ بنابراین، این سیستم رأی به سهامداران اقلیت این امکان را می‌دهد که با هم یکی شوند و فرد موردنظر خود را به‌عنوان یکی از اعضاء هیات مدیره انتخاب کنند. در روش رأی‌گیری مستقیم[5] هر سهم دارای یک حق رأی می‌باشد، بنابراین تعداد رأی‌های مجاز که می‌توان به هریک از کاندیدهای هیات مدیره تخصیص داد برابر با تعداد سهام منتشره شرکت می‌باشد، بنابراین در این نوع رأی‌گیری، سهامداران اقلیت نمی‌توانند حتی یک عضو هیات مدیره را انتخاب کنند و کلیه اعضای هیات مدیره را سهامداران اکثریت برمی‌گزینند و فردی که مالک بیش از نصف سهام شرکت باشد می‌تواند کل اعضای هیات مدیره را انتخاب نماید. صلاحیت انتخاب مدیران در شرکت سهامی بر عهده مجمع عمومی عادی می‌باشد که این مجمع یا به‌صورت مجمع عمومی عادی سالیانه یا مجمع عمومی عادی به‌طور فوق‌العاده برگزار می‌گردد.
- اعطای رأی با وکالت از طرف شخص دیگر[6]: جلسه مجمع عمومی صاحبان سهام جلسه‌ای خصوصی است و فقط سهامداران حق حضور دارند. به‌منظور کنترل این امر اخذ برگه نمایندگی به مجمع الزامی است و فقط سهامدارانی حق ورود به جلسه مجمع را دارند که برگه نمایندگی را دریافت کرده باشند شرکت‌های سهامی عام که چندین هزار سهامدار دارند معمولاً چند روز قبل از تاریخ تشکیل جلسه مجمع عمومی، در واحد امور سهام برگه نمایندگی به جلسه را صادر و تحویل می‌نمایند، البته این موضوع باید در آگهی دعوت مجمع قید شود.
وظیفه تهیه برگه نمایندگی به جلسه و ليست حاضران به عهده هیات مدیره شرکت خواهد بود و هیات مدیره موظف است با عنایت به مفاد دفتر ثبت سهام، در مورد سهام بانام و با ملاحظه اصل برگه سهام بی‌نام، مالکیت سهامداران را احراز و بر مبنای آن فهرست حاضران در جلسه را تهیه نماید و اصل صورت حاضران در جلسه باید به اداره ثبت شرکت‌ها ارائه شود چنانچه اشخاصی به نمایندگی از اشخاص حقوقی با وکالتا از طرف سهامدار و یا ولایت از طرف صغار لیست حاضران در مجمع را امضا می‌کنند ضروری است اسناد و مدارک سمت خود را ارائه نمایند. حضور وکیل یا قائم‌مقام قانونی صاحب‌سهم و حضور نمایندگان شخص حقوقی، به‌شرط ارائه مدرک وکالت یا نمایندگی، به‌منزله حضور صاحب‌سهم است. لزومی بر رسمی و محضری بودن وکالت‌نامه یا برگه نمایندگی نمی‌باشد و معمولاً برگه نمایندگی اشخاص حقوقی بر روی سربرگ شرکت و با امضای نماینده تنظیم می‌شود شخص حقوقی می‌تواند به یک یا چند نفر به‌صورت متفق و یا منفرد برای حضور در جلسه و اعمال حق رأی نمایندگی بدهد ولی فقط یک نفر از نمایندگان می‌تواند جزء هیات رئیسه مجمع باشد و انتخاب بیش از یک نفر از اعضای هیات رئیسه از بین نمایندگان متعدد شخص حقوقی باعث ابطال تصميمات و مصوبات آن مجمع خواهد شد. در مورد صغار و مجانین ارائه اسناد سجلی و قیم‌نامه صادر شده از اداره سرپرستی کفایت می‌کند. در حال حاضر رویه اداره ثبت شرکت‌ها این است که چنانچه شخصی به وکالت از سهامدار در مجمع حاضر شده و عضو هیات رئیسه مجمع شود، وکالت‌نامه وی الزاماً باید به‌صورت محضری و رسمی تنظیم شده باشد، ولی برای صرف حضور در مجامع عمومی و اعمال حق رأی وکالت‌نامه عادی پذیرفته می‌شود معمولاً مسئولین امور سهام شرکت‌ها با اخذ وکالت‌نامه عادی و تطبیق امضای ذیل آن، با امضای سهامدار که در شرکت موجود است، برگه ورود به جلسه را صادر و به وکیل سهامدار تسلیم می‌کنند.
R نکته: سهامداران شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس و فرابورس ایران می‌توانند جهت شرکت در مجمع عمومی، قبل از مجمع به کارگزار خود مراجعه نموده و برگ سهام خود را جهت شرکت در مجمع دریافت نمایند.
منبع: كتاب نقش ابزارهای مالی در توسعه بازار سرمایه، نوشته محمدرضا قنبري، احمد اكبري و پگاه امين نژاد، انتشارات انديشه عصر (مطالب با اجازه كتبي مولفين و ناشر منتشر شده است)
[1] Limited liability
[2] Voting Rights
[3] Dual - Class Forms
[4] Cumulative Voting
[5] Straight Voting
[6] Proxy Votes
